Türk basın, sinema ve dergicilik tarihinin en köklü ve etkili isimlerinden biri, şüphesiz Sedat Simavi'dir. Özellikle Cumhuriyet sonrası 1930–1960 yılları arası dönemde yayıncılık dünyasına yön veren Simavi, sadece Hürriyet Gazetesi’nin kurucusu olarak değil, aynı zamanda karikatür sanatçısı, tiyatro yazarı ve ilk Türk filmleri yönetmeni olarak da tarihe geçmiştir. Peki, Sedat Simavi kimdir ve bu çok yönlü efsane, Türk medyasına hangi unutulmaz mirasları bırakmıştır?

Aydından Yayıncıya: Sedat Simavi'nin Kariyer Yolu

1886 yılında İstanbul’da doğan Sedat Simavi, Galatasaray Sultanisi’nden mezun olduktan sonra karikatür ve resim yeteneğiyle basın hayatına adım attı. Ancak onun kariyerini zirveye taşıyan alan dergicilik oldu.

• Dergicilikte Başlangıç: Muallim ve Hande gibi ilk yayınlarının ardından, Türk dergicilik tarihi için bir dönüm noktası olan 7 Gün Dergisi'ni (Yedigün) yayımladı. Kanaat Kütüphanesi sahibi İlyas Bayar’ın desteğiyle basılan 7 Gün Dergisi , Attila İlhan’ın da vurguladığı gibi, nitelikli magazinel içeriğiyle 54 bin gibi o döneme göre büyük bir tiraja ulaşarak Cumhuriyet dönemi yayıncılık anlayışını şekillendirdi.

Sinema ve Tiyatroda İz Bırakan Bir İlkler Adamı

Sedat Simavi’nin çok az hatırlanan, ancak tarihi önemi büyük bir yönü de sinemadır. 32 yaşındayken, genç bir gazeteci olarak üç uzun metrajlı filmin yönetmenliğini üstlenerek Türk sinema tarihinin ilklerinden biri oldu:

• Tarihi Filmler: 1917 yılında yönettiği 'Casus' ve 'Pençe', ticari sinema salonlarında gösterime giren konulu ve uzun metrajlı ilk Türk filmleri olarak kabul edilir.

• Tartışmalı Eser: Sinemamızın ilk tarihsel denemesi olan 1918 yapımı 'Alemdar Mustafa Paşa' filminin ise savaş koşulları nedeniyle montajının tamamlanamadığı ve negatiflerinin yok edildiği bilinir.

Alemdar Mustafa Paşa 1918

'Casus' ve 'Pençe' 1917

Sinema dışında tiyatroya da katkı sunan Simavi'nin "Hürriyet Apartmanı" adlı oyunu, 1941'de Şehir Tiyatrosu'nda sahnelenmiş ve daha sonra 1944'te sinemaya uyarlanmıştır. Usta oyuncu Cahide Sonku'nun anlattığı, kendisine verilen gümüş ayna ödülü, sanat hayatına ne kadar değer verdiğini göstermektedir. 

Türk Basınının Amiral Gemisi: Hürriyet Gazetesi'nin Kuruluşu

Simavi’nin yayıncılık kariyerinin doruk noktası, 1 Mayıs 1948’de kurduğu Hürriyet Gazetesi’dir.

• Mali Fedakarlık: Bu büyük projeyi hayata geçirmek Simavi için kolay olmadı. Eşi Melek Hanım'ın tüm mücevherlerini satması ve evlerini rehine koyması gibi büyük ekonomik zorluklara rağmen, kaliteli kağıdı, ofset baskı kalitesi ve sade okunabilirliği ile günlük gazeteyi başarıyla yayınladı.

• Halkın Sesi: Başlangıçta "magazinci" eleştirilerine maruz kalan Simavi, okuyucu kitlesini tanımlarken sarf ettiği "Benim okuyucum Samsun'daki seyyar köfteci, Adana'da istasyon memuru, İzmit'te tapu katibidir" sözüyle, gazetecilik felsefesinin halka ulaşmak olduğunu net bir şekilde ortaya koymuştur.

• Tiraj Rekorları: İlk gün 28 bin adet basılan Hürriyet Gazetesi, sonraki yıllarda tirajını bir buçuk milyona kadar tırmandırarak Babıali’nin deyimiyle Türk Basını'nın "amiral gemisi" haline gelmiştir.

11 Aralık 1953'te 67 yaşında hayatını kaybeden Sedat Simavi, arkasında sadece Hürriyet gibi dev bir yayın kuruluşu bırakmakla kalmadı; aynı zamanda gazetecilik, dergicilik ve sinemacılık alanlarında sayısız ilke imza attı. Onun başlattığı imparatorluk, oğulları Haldun Erol Simavi kardeşler tarafından sürdürülerek Türk medyasına yön vermeye devam etti. Simavi’nin mirası, günümüzde bile sektördeki pek çok yayıncı ve sanatçı için bir ilham kaynağı olmayı sürdürmektedir.